انتظار ،اصطلاحی است که به معنای عدم رضایت به وضع موجود وانتظار عملی برای تغییر آن وحاصل شدن وضعیت مناسب می باشد (1)بر این اساس می توان فهمید که انتظار مفهومی است مرکب از دو جزء،نفی واثباتی.نفی آنچه در جریان است واثبات آنچه انتظار وتوقع آن می رود(2)
انتظار در مکتب تشیع یک حالت نفسانی است که انسان به خاطر وجود آن، ضمن پیراستن وجود خویش از بدیها و آراستن آن به خوبیها، در ارتباط مستمر با امام و حجت زمان خویش، همه همت خود را صرف زمینه سازی ظهور مصلح آخر الزمان می کند و در جهت تحقق وعده الهی نسبت به برپایی دولت کریمه اهل بیت علیهم السلام با تمام وجود تلاش می کند.
طبق این تعریف انتظار فرج عاملی مهم در جهت خودسازی فردی، اصلاح جامعه و کاهش جرائم و مفاسد خواهد بود. و انسان خود ساخته همواره احساس لذت معنوی و آرامش درونی دارد.
اسلام که تعلیمات وهدایتهایش بر اساس فلسفه های عمیق وصحیح اجتماعی وواقعی قرار دارد، اصل انتظار ونگاه به سوی آینده را، پشتوانه بقای جامعه ی مسلمان ومحرک احساسات ومهیّج روح فعالیّت واقدام قرار داده است; وانتظار آینده بهتر، وعصر فتح وگشایش وفرج را برترین اعمال شمرده است
بی تردید انتظار ظهور امام زمان (عج) در تمام ابعاد شخصیت انسان، اعم از فردی و اجتماعی موثر است و همه مناسبات وی را فرا می گیرد و بالاترین کوشش و جهاد همه جانبه او در راه خدا است.
اسلام که تعلیمات وهدایتهایش بر اساس فلسفه های عمیق وصحیح اجتماعی وواقعی قرار دارد، اصل انتظار ونگاه به سوی آینده را، پشتوانه بقای جامعه ی مسلمان ومحرک احساسات ومهیّج روح فعالیّت واقدام قرار داده است; وانتظار آینده بهتر، وعصر فتح وگشایش وفرج را برترین اعمال شمرده است ورهبر عظیم الشأن آن در حدیث شریف: (أفضل أعمال أمتی انتظار الفرج(3) = برترین کارهای امّتم انتظار فرج است)، انتظار فرج را افضل اعمال امت خود معرفی فرموده است.
آن هنگام که پیغمبر بزرگ اسلام صلی الله وعلیه وآْله وسلم در حالی که غیر از علی علیه السلام وعموی بزرگوارش ابوطالب، از مردها یار ویاور دیگر نداشت ومردم را به خدا ودین توحید دعوت می فرمود; آن هنگام که دست یافتن بر خزائن کسری وقیصر، آن هم برای مردمی محروم ومستضعف، جزء محالات عادی محسوب می شد; ودر آن هنگامی که به جای همکاری وقبول آن دعوت نجات بخش وآزاد ساز توحیدی، از مردم دشنام وناسزا واهانت می شنید ورنج وآزار واذیت می دید، مردم را به آینده درخشان این امت نوید می داد ووعده می داد که کلمه توحید را بگوئید تا رستگار شوید: (قولوا لا اله إلا الله تفلحوا) تا عرب خاضع شما گردد وعجم به شما جزیه بدهد. سوگند یاد می کرد که گنجهای کسری وقیصر در اختیار شما قرار خواهد گرفت.
وپیروانش با سرمایه واسلحه انتظار رو به سوی آینده وقدم به پیش قرار داده بود. ودر برابر سیل مخالفت ها وشیطنت ها، قطع ارتباط ها ومحاصره ها، شکنجه ها وآزارهای بدنی مسلح، به مقاومت وایستادگی حتی تا ترک مال وخانه وشهر ومسکن در راه اسلام وهدفهای توحید آن، تشویق می کرد واز پیروزی حق ومغلوب شدن باطل سخن می راند.
این انتظار وایمان به این وعده های الهی بود که مسلمانان را در میدانها فاتح وجانباز وفداکار کرد.
مسلمانان در انتظار این روزهای درخشان، آن روزهای سخت وتلخ وپر از مصیبت را پشت سر گذاشته وجلو رفتند.
قرآن مجید در آیات متعدّدی مسلمانان را به انتظار آینده گذارده وآینده بهتر را به این امت نوید داده است وآینده گرائی را تعلیم می فرماید.
از جمله در این آیه نوید می دهد که هرگاه خطر ارتجاع پیش آید واز مسلمانان، افرادی مرتد وبی دین شوند واز دین برگردند، خدا قوم وگروهی را می آورد که آنان را دوست می دارد وآنها خدا را دوست می دارند، نسبت به مؤمنان فروتن هستند، نسبت به کفار، عزیز وغالب وخوددار وغیر قابل انعطاف می باشند، در راه خدا جهاد می کنند واز ملامت وسرزنش ملامت کنندگان بیم ندارند; که آیه54 سوره مائده مشعر بر این مطلب است.
در هر صورت، انتظار، آماده باش کامل، خودسازی و تصفیه روح و جان و اصلاح دیگران است. انتظار روزنه ی امیدی است که در حساس ترین و بحرانی ترین لحظات زندگی انسان که از همه جا مأیوس می شود تنها عامل نجات و امید بخش اوست
پیشوایان معصوم علیهم السلام نیز اجر بسیاری برای منتظران بیان کرده اند، چنان که امام صادق علیه السلام فرمودند: کسی که دوست دارد از اصحاب و یاران حضرت قائم علیه السلام باشد، باید منتظر ظهور باشد و به پاکدامنی و نیک خلقی خود را بیاراید، در حالی که پیوسته به انتظار قدوم حضرت قائم علیه السلام نشسته است. پس اگر با این اوصاف از دنیا برود و حضرت قائم علیه السلام بعد از او قیام کند، پاداش او همانند فردی است که امام قائم را درک کرده است. ای گروهی که مورد رحمت خدا قرار گرفته اید! کوشش کنید و انتظار بکشید که این مقام والای انتظار بر شما گوارا باد! (4)
امام صادق علیه السلام در روایت دیگری به یکی از پیروانش دستور داد که" و النتظر الفرج صباحا و مساءا" (5) ((شب و روز منتظر فرج باش)).
در هر صورت، انتظار، آماده باش کامل، خودسازی و تصفیه روح و جان و اصلاح دیگران است. انتظار روزنه ی امیدی است که در حساس ترین و بحرانی ترین لحظات زندگی انسان که از همه جا مأیوس می شود تنها عامل نجات و امید بخش اوست.
بنابر این چنین فردی که با امید به پیروزی و رسیدن به جامعه ایده آل لحظه شماری می کند همواره از نشاط روحی و آرامش درون برخوردار خواهد بود.
...اللّـهُمَّ اِنْ حالَ بَیْنی وَ بَیْنَهُ الْمَوْتُ الَّذی جَعَلْتَهُ عَلى عِبادِکَ حَتْماً مَقْضِیّاً
فَاَخْرِجْنی مِنْ قَبْری ، مُؤْتَزِراً کَفَنى ، شاهِراً سَیْفی ، مُجَرِّداً قَناتی، مُلَبِّیاً دَعْوَةَ الدّاعی فِی الْحاضِرِ وَ الْبادی
اَللّـهُمَّ اَرِنیِ الطَّلْعَةَ الرَّشیدَةَ ، وَ الْغُرَّةَ الْحَمیدَةَ (6)
خدایا اگر حائل شد میان من و او آن مرگى که قرار داده اى آن را بر بندگانت حتمى و مقرر پس بیرونم آر از گورم ، کفن به خود پیچیده با شمیشر آخته ، و نیزه برهنه ، پاسخ گویان به نداى آن خواننده بزرگوار در شهر و بادیه خدایا بنمایان به من آن جمال ارجمند و آن پیشانى نورانى پسندیده را.
پی‌نوشت‌ها:
1- توهم در دیدار امام زمان (علیه السلام)ص246
2- مصباح کفعمی ص495
3- تحف العقول عن الرسول، ص37.
4- بحار الانوار، جلد 52، صفحه 140
5- الغیبه، للنعمانی، صفحه 158
6- دعای عهد
